DÜNYANIN İLK IŞIKLANDIRILAN CADDESİ KURTULUŞ CADDESİNİN DÜNÜ VE BU GÜNÜ
Kurtuluş caddesi Antakya’yı bir baştan bir başa kese, Roma döneminin en ünlü caddesidir. Yapımına imparator Augustus döneminde (M.S.14) başlanıp, İmparator Tiberius döneminde M.S.31) yılında yaklaşık 15 yıl süren bir çalışma sonunda tamamlanmıştır.
Roma döneminde, beyaz mermerlerle döşeli iki yanı sütunlarla süslü “Herod” veya “corso” Caddesi’nin en kazı bu gün 6 metre yerin altı bulunuyor. Genişliği 9.60m olan caddenin her iki yanı toplam 3200 sütunla süslenmiş. Cadde her iki yanında elli metre arayla sıralanmış meşalelerle aydınlatılmış dünyanın ilk ışıklandırılan caddesidir. Cadde, Tetrapil denilen dört ayaküstüne oturtulmuş Apollon Heykeli’nin bulunduğu yerde son bulur. (bu muhite dörtayak denmesi bundan dolayıdır)Caddenin diğer ucu Defne yoluna kadar ulaşır.
Antik dönemden itibaren birçok depremle yerle bir olan cadde, 526 depreminde tamamen toprak altında kalmıştır. Yol yer yer eğri büğrü dolambaçlı ve dar bir hale gelmiştir. Antakya belediyesi bu tarihi caddeyi, Defne’den Halep yolu (Ataker ilkokuluna kadar) çıkışına kadar uzanacak geniş bir yol haline getirmek üzere çalışmalara başlatır. Belediye meclisi bu konuda gereken kararı alır. Yolun açılması için çok sayıda binanın yıkılması gerekiyordu, ancak İstimlak için yeterli ödenek yoktu.
Belediye, mülk sahiplerinin mağdur olmamaları için görüşmeler yaparak anlaştı. Mülk sahiplerinin bazılarına ev karşılığında başka yerde arsa verilir. Bazı mülk sahiplerinde, 500 lira ile 35.000 lira arasında istimlak bedel ödenir.
1929 yılında Halef zade Süreyya beyin Antakya belediye başkanı döneminde, adı Kışla-Dörtayak iken, yolun yapılışının ardından adı “yeniyol” oldu ve 1935 yılında bu günkü şekline getirildi. Bu yolun her metresinde zaman zaman antik dönemine ait yer altından gün yüzüne eserler çıkıyor. (Haber: Araştırmacı Gazeteci Yazar; Zafer SARI)
